موارد مصرف :
مکمل کلسیم سیترات مجموعه کاملی از ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز جهت حفظ سلامت استخوان‌ها، عضلات، بافت همبند و پیشگیری از پوکی استخوان می‌باشد. مناسب در افراد با ناراحتی‌های گوارشی مناسب در افراد با مشکلات کلیوی
دستور مصرف :
بزرگسالان: روزانه دو بار، هر بار دو عدد قرص با مقدار کافی آب میل شود. از مصرف بیش از میزان توصیه شده خودداری شود.
کلسیم:
مکمل های کلسیم معمولاً به صورت های مختلف مانند کربنات کلسیم یا سیترات کلسیم فروخته می شوند.
کربنات کلسيم:
- کربنات کلسيم يک نمک نامحلول از کلسيم است.
- به صورت پودر سفيد رنگ و بدون مزه و بو عرضه مي شود.
- اسيديته ي معده در جذب کلسيم از اين فرم دخالت دارد.
- در افراد مسن و بيماران مبتلا به سوء جذب و افرادي که آنتي اسيد مصرف مي كنند، جذب کلسيم در این فرم کاهش مي يابد.
عوارض كربنات كلسيم سبب ایجاد:
- يبوست
- نفخ شکم می شود که مي تواند در دراز مدت منجر به ايجاد عدم پذيرش مصرف این فرم از مکمل توسط افراد باشد.
استات کلسيم
- استات کلسيم از نمك هاي کلسيم محلول در آب است.
- استات کلسيم حلاليت بالاي نسبت به ساير نمك هاي کلسيمي، دارد.
- امروزه در درمان هايپرفسفاتمي در بيماران دياليزي استفاده مي شود.
- هزينه ی كمتري نسبت به کربنات کلسيم دارد.
گلوکونات کلسيم
از ديگر ها نمك ي کلسيمي مورد مصرف در رژيم هاي دارويي و غذايي است که از محدوديت هاي استفاده از آن، محتواي آلومينيوم بالاي اين نمک است.
سیترات کلسیم
- سیترات کلسیم نمکی کلسیمی است که جذب آن راحت تر است اما قدرت آن نسبت به کربنات کلسیم کمتر است.
- برای دستیابی به دوز مورد نظر خود ممکن است نیاز به مصرف بیشتر قرص سیترات کلسیم باشد.
- در درمان و پيشگيري از ايجاد استئوپروز نيز استفاده مي شود.
- افرادی که داروی سوزش معده مصرف می کند یا مشکلات گوارشی دارد، سیترات کلسیم اغلب گزینه بهتری است زیرا اسید معده برای جذب لازم ندارد.
فواید سلامتی کلسیم
كلسیم به عنــوان فراوان ترین ماده معدنی بدن، برای بسیاری از كاركردهای مهم در بدن و به طور كلی برای زندگی ضروری است.
این ماده یکی از مهم ترین اجزای معدنی سیستم اسکلتی است، به طوری كه حدود 99% كلسیم بدن در استخوان ها و دندان ها یافت می شود و برای ساختن استخوان ها و سالم نگه داشتن آن ها ضروری است.
علاوه بر این، كلسیم در:
- هدایت عصب
- لخته سازی خون،
- تنظیم ضربان قلب
- ترشح هورمون ها و آنزیم ها
- انقباض ماهیچه ها بسیار مؤثر است.
همچینی عملکرد چندین سیستم بدن را پشتیبانی می کند. برای اینکه:
- قلب
- سیستم عصبی
و عضلات به درستی کار کنند، باید سطح کلسیم کافی را در بدن حفظ کنید.
هنگامی که از منابع خارجی مانند غذاهای حاوی کلسیم یا مکمل کلسیم به اندازه کافی دریافت نمی کنید، بدن از بانک کلسیم ذخیره شده در استخوان ها استفاده می کند تا سطح کلسیم خون را بالا نگه دارد.
با گذشت زمان، و استفاده طولانی مدت از ذخایر کلسیم استخوان، استخوان ها ضعیف می شوند و و احتمال شکستگی آنها بیشتر می شود.
فراتر از تضعیف استخوان ها، مزایای احتمالی استفاده از مکمل کلسیم شامل:
- بهبود فشار خون
- و کاهش وزن است.
فشار خون:
اگرچه مکانیسم اساسی آن مشخص نیست، اما مصرف کلسیم در مطالعات متعدد با کاهش فشار خون همراه است.
با این حال، نگرانی ها وجود دارد که مصرف بیش از حد کلسیم از طریق مکمل ها ممکن است باعث سخت شدن عروق شود و خطرات قلبی عروقی را ایجاد نماید.
کاهش وزن:
هنگامی که افراد تحت رژیم های غذایی کم کالری قرار می گیرن ، مطالعات نشان می دهد که افزودن مکمل های کلسیم و ویتامین D باعث کاهش چربی در عضلات و توده استخوان می شود.
همانند اکثر مکمل های غذایی، مصرف کلسیم بیشتر از مقدار مورد نیاز احتمالاً بیشتر از فوایدی که داشته باشد، ضرر دارد.
به جای استفاده کورکورانه سیترات کلسیم، فقط اگر از مواد غذایی و نوشیدنی هایی که مقدار کافی کلسیم ندارد استفاده می کنید، مکمل ها را مصرف نماید.
منابع کلسیم :
لبنیات بهترین منبع غذایی كلسیم است كه شامل:
- شیر
- ماســت
- و پنیر می باشد و به عنوان منبع اصلی كلسیم برای مردم استفاده می شود.
منابع غیر لبنی كلسیم نیز شامل سـبزیجات مانند:
- كلم چینی
- اسفناج
- كلم
- و كلم بروكلی
و غذاهای غنی شده با كلسیم شامل:
- بسیاری از آب میوه ها و نوشیدنی ها، توفو و غلات می باشد.
ارگان های درگیر در ساز و كار بیوشیمیایی کلسیم
غده پاراتیروئید یکی از عوامل تأثیر گذار بر سطوح كلسیم می باشد، به طوری كه با ترشح هورمون پاراتورمون سطح سـرمی كلسیم را كنترل می كند. بنابراین، اختلال غده پاراتیروئید می تواند بر كلسیم بدن تأثیر بگذارد. زمانی سطح كلسیم خون كاهش می یابد، هورمون پاراتیروئید به گونه ای عمل می كند كه با كاهش دفع كلیوی كلســیم و افزایش جذب روده ای آن باعث افزایش سطح كلسیم خون می شود. این هورمون همچنین به طور غیرمستقیم با تبدیل ویتامین D به كلسیتریول، كه یك فرم فعال هورمونی است، جذب روده ای كلسیم را افزایش می دهد. هورمون پاراتیروئید جذب كلسیم از استخوان به خون را نیز تقویت می كند. این ماده با اتصال به گیرنده های سلول های استخوانی باعث ترشح یون های كلسیم از این سلول ها به مایع خارج سلولی و كاهش رسوب كلسیم در استخوان می شوند. كلسی تونین یکی از هورمون های ترشح شده توسط تیروئید است كه برخلاف پاراتیروئید هورمون عمل می كند. با افزایش سـطح كلسیم خون، ترشح كلسی تونین نیز افزایش می یابد و برعکس با كاهش سطح كلسیم خون، مقدار ترشح كلسی تونین نیز كاهش یابد. این هورمون از طریق چند مکانیسم كلسیم خون را كاهش می دهد:
-مهار استئوكاسـت ها (تخریب كننده ســلول های استخوان)
- افزایش ترشح كلسیم در ادرار
- كاهش باز جذب كلسیم در كلیه ها
- افزایش استئوباست (سلول های استخوان ساز)
- هایپركلسمی (افزایش سطح كلسیم خون) :
هایپركلسمی (Hypercalcemia ) به معنای بالا بودن غلظت سـرمی كلسیم خون می باشد و به طور معمول
بــه میزان كلســیم بالاتر از ۵/۱۰ میلی گرم بر دسـی لیتر (محدوده سطح طبیعی كلسیم پلاسما) اطاق می گردد.
از علائم هایپركلسمی می توان به :
- دردهای استخوانی
- اختلال در عملکرد مغز
- اضطراب
- بی خوابی
- افزایش ادرار
- سنگ های كلیوی و صفراوی
- آریتمی قلب
- ناراحتی معده
- تهوع و استفراغ
- یبوست
- درد شکمی
-بی اشتهایی و خستگی اشاره كرد.
هایپوكلسمی (كاهش سطح كلسیم خون) :
هایپوكلســمی (Hypocalcemia) بــه معنای پایین بودن غلظت سرمی كلسیم خون می باشد و به طور معمول شرایطی است كه در آن میزان كلسیم خون پایین تر از ۵/۸ میلی گرم بر دسی لیتر (محدوده سطح طبیعی كلسیم پلاسما) می باشد.
از علائم هایپوكلسمی می توان به:
- اسپاسم عضلانی
- خشــکی عضلات
- احساس سوزن سوزن شدن در اندام ها
- اضطراب
- افســردگی یا تحریك پذیری
- مشکلات حافظه
- افت فشـار خون
- خستگی
- تشنج
- آریتمی
- خشکی پوست واگزما
- شــکنندگی ناخن ها
- سنگ كلیه اشاره كرد.
علل كاهش و افزایش میزان كلسیم خون
افزایش كلسیم خون می تواند در اثر:
- پركاری غدد تیروئید و یا پاراتیروئید
- سرطان
- ســاركوئیدوز
- سل (مایکوباكتریوم توبركلوزیس)
- افزایش ویتامین D در رژیم غذایی
- داروهای افزایش دهنده فشار خون
- پیوند كلیه
كاهش كلســیم خون می تواند در اثر:
- پایین آمدن سطح پروتئیــن خون
- كاهــش فعالیت غــده پاراتیروئید
- كاهش ویتامیــن D و یا منیزیم در خون
- افزایش فســفر
- عفونت پانکراس
- و مشکلات كلیوی باشد.
ارزیابی میزان مصرف کلسیم :
در یك رژیم متعادل، باید روزانه ۱۰۰۰ میلی گرم كلسیم مصرف شــود .
روده ۲۰۰ تــا ٤۰۰ میلی گرم از كلسیم را جذب كرده و هر مقدار كلسیم اضافی جذب شده به داخل ادرار ترشح می شود. مصرف مکمل كلسیم در افراد مسن رایج است، به طوری كه حدود ٤٣ ٪از مردم آمریکا، از جمله ۷۰ ٪از زنان مسن، مکمل های غذایی به ویژه كلسیم مصرف می كنند، زیرا كه با افزایش سن تراكم استخوان نیز كاهش می یابد. بر اساس مطالعات انجام شده در سال 2017، مصرف كلســیم در رژیم غذایی ۷٤ كشور مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج این مطالعه حاكی از آن است كه در اكثر كشورهای جنوب، شرق و جنوب شرقی آسیا، متوسط مصرف كلسیم در رژیم غذایی به طور قابل توجهی كم می باشد، به طوری كه این كشورها كمتر از ٤۰۰ تا ۵۰۰ میلی گرم در روز كلسیم مصرف می كنند. كشورهای اروپای شمالی بیشــترین میزان دریافت كلســیم (بیش از ۱۰۰۰ میلی گرم در روز) را داشتند و در كشورهای آفریقایی نیز میزان كلسـیم مصرفی بین ٤۰۰ تا ۷۰۰ میلی گرم در روز گزارش شده است. برای هر فردی که رژیم غذایی محدودی از غذاهای غنی از کلسیم دار را به خوبی جذب نمی کند، مصرف مکمل سیترات کلسیم می تواند در کمبود کلسیم کمک نماید.
دلایل احتمالی مصرف ناکافی کلسیم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- اختلالات اشتها
- آلرژی یا عدم تحمل غذایی
- سندرم روده تحریکپذیر
- جراحی کاهش وزن (مانند بای پس معده)
کلسیم برای افراد در هر سنی مهم است. کودکان و نوجوانان هنوز در مرحله استخوان سازی هستند و باید مراقب دریافت کلسیم کافی باشند.
- زنان بالای 50 سال، غربالگری تراکم استخوان روش خوبی برای ارزیابی وضعیت استخوان است.
اگر مطمئن نیستید که آیا کلسیم مورد نیاز خود را مصرف می کنید یا خیر، با متخصص تغذیه در مورد مصرف مکمل های کلسیم مشورت نماید.
تداخلات دارویی :
انواع خاصی از داروهای تجویز شده، داروهای بدون نسخه و مکمل های گیاهی بهتر است چند ساعت قبل و یا بعد از سیترات کلسیم مصرف شود.
به طور خاص:
- مکمل های آهن یا روی
- آنتی بیوتیک ها
- لووتیروکسین (داروی تیروئید) ممکن است با مکمل های کلسیم تداخل داشته باشند .
عوارض جانبی :
عوارض جانبی منفی ناشی از سیترات کلسیم نادر است اما ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- واکنش آلرژیک :
تورم صورت ، کهیر یا مشکل تنفس
- مسائل گوارشی:
ناراحتی معده یا یبوست
عوارض جانبی جدی :
- تورم
-حالت تهوع و استفراغ
- درد استخوان
- گیجی
- افزایش تشنگی
- افزایش یا کاهش ادرار
اگر سابقه بیماری کلیه یا سنگ کلیه، سرطان، سطح بالای کلسیم خون یا اختلال غده پاراتیروئید دارید، قبل از مصرف مکمل های سیترات کلسیم با پزشک خود صحبت کنید.
نتیجه گیری :
بدن، جهت اســتخوان سـازی و حفظ سامت، روزانه به مقادیر معینی از كلسیم نیاز دارد. فرآورده های لبنی به دلیل داشــتن كلسیم بالا و در دسـترس بودن، دارا بودن مقادیر زیادی از سایر مواد مغذی ضروری برای سلامتی استخوان و همچنین هزینه مناسب به عنوان بهترین منابع كلسیم تلقی می شوند. به طور كلی در هرم غذایی توصیه می شـود كه افراد بالای ۲ سال با توجه به رده سنی، روزانه ٣-۲ وعده لبنیـات مصرف كنند. بنابراین برنامه ریزی و داشتن استراتژی های مناسب تغذیه ای برای غلبه بر كمبود كلسیم در سالمندان، زنان در دوران بارداری، شیردهی و یائسگی و كودكان به ویژه در سنین مدرسه امری اجتناب ناپذیر است و توصیه می شود كه درصورتی که از طریق غذایی نمی توان کلسیم مورد نیاز خود را تامین نماید حتماً از مکمل های غذایی به ویژه كلسیم استفاده كند.
