موارد مصرف : بهبود کولیک در نوزادان و کودکان
دستور مصرف : در کودکان زیر 2 سال: یک میلی لیتر هنگام بروز دردهای کولیکی میزان مصرف روزانه از 2 میلی لیتر تجاوز نکند.
* نحوه استفاده از سرنگ مدرج: سرنگ را بر روی دهانه بطری شیشه ای وارد نمایید و بطری را به صورت بر عکس نگه دارید. به اندازه یک میلی لیتر از مایع را داخل سرنگ بکشید. سرنگ را با احتیاط بر روی زبان کودک قرار داده و سرنگ را خالی نمایید. پس از استفاده، سرنگ را با آب ولرم شستشو و سپس کاملا خشک نمایید.
نعناع فلفلی (Mentha piperita L)
نعناع فلفلی یکی از مهمترین گیاهان دارویی متعلق به خانواده Lamiaceae است. این گیاه بومی مناطق معتدله بوده و مهم ترین نقاط گسترش آن در جهان، اروپا، آمریکای شمالی و شمال آفریقا می باشد، اما امروزه در سراسر دنیا کشت می شود. نعناع گیاهی است چندساله، علفی، پایا، دارای ساقه های چهارگوش، برگ های متقابل دندانه دار پوشیده از کرک و بدون دمبرگ هستند. گلها به صورت سنبله ای باریک و نوکدار هستند. از جمله از گیاهانی است که در طب سنتی مورد استفاده قرار می گیرد. اسانس این گیاه مایعی است بیرنگ یا زرد کم رنگ یا زرد مایل به سبز با بو و طعم تند که از تقطیر گلها و سرشاخه های تازه به دست می آید و شامل موادی مانند: آلیاپینن، بتا پینن، میرسن، بتابوربونن، سیس دی هیدروکاروون، 1 و 4 سینئول، پولگون، بورنئول و ترانس کاریوفیلنسینئول، لیمونن، ویولت، منتول می باشد. کاروون و لیمونن و منتول ترکیبات عمده تشکیل دهنده اسانس برگ و گل نعناع می باشند.
خواص دارویی نعناع : نعناع دارای خواص:
- ضد باکتریایی و ضدقارچی
- آنتی موتانتی
- آنتی اکسیدانی
- ضد نفخ
- شل کنندگی عضلات
- ضد التهاب
سایر کاربردهای دارویی نعناع
محققان در مطالعات آزمایشگاهی نشان دادند روغن نعنا انقباضات ناشی از دپلاریزاسیون سلولی را مهار می کند و باعث بلوك کانال کلسیم می شود. همچنین این گیاه داراي خواص ضداسپاسم عضلات صاف نیز می باشد. نعناع همچنین دارای اثر:
- آنتی اسپاسمودیک
- کاهش تون اسفنگتر تحتانی مری
- اثر ضد نفخ و بادشکن
- کمک به هضم غذا
- کاهش ناراحتی های معده
- درمان اسهال
- تحریک ترشح صفرا در یرقان و سایر بیماری های کبدی
خاصیت ضد درد
منتول فعال ترین ترکیب روغن نعناع است و به صورت داخلی و خارجی برای درمان التهاب، گرفتگی عضله و درد به کار می رود. خصوصیات ضد دردی آن به واسطه فعالیت رسپتورهایکاپا انجام می شود که جریان و انتقال سیگنال درد را مهار و بلوک می کند. مطالعات مختلف نشان می دهند که عصاره نعناع باعث کاهش درد در بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر می شود . همچنین اسانس نعنا در اسپاسم کولون موثر است. گزارش های مربوط به اثرات سلولی نعناع بیان مـی کند که نعناع با اثر بر کانالهای کاتیونی موجود در غشـا سـلول منجر به کاهش جریان به داخل سـلولی در حالت استراحت شده و استانه تحریک سـلول ها را افزایش می دهد . همچنین گزارش شـده که نعناع روی کانالهای کلسیمی موجود در غشاء سلول اثر گذاشته و میزان جریان کلسیمی رو بـه داخـل را کـاهش می دهـد و این اثر به صـورت وابسته به دوز می باشد و جالب آنکه این اثر نعناع 15 تا 20 دقیقه بعد از شستشو از بین می رود. هنگامی که روی پوست قرار می گیرد، می تواند باعث گرم شدن سطح پوست می شود، که درد زیر پوست را تسکین می دهد. همچنین ممکن است به خنک شدن پوست و رفع خارش کمک نماید.
کاهش ترشح اسید معده
بـا توجـه بـه نتایج ما و گزارشات فوق می توان این گونه نتیجه گیری کرد که نعناع از طریق اثر روی کانـال های کلسیمی موجود در غشاء سلولهای پاریـتال و کـاهش نفوذپذیری انها به کلسیم منجر به کـاهش سـطح کلسـیم داخل سلولی شده، در نتیجه ترشـح اسـید معـده را کـاهش می دهد. در غذاها و نوشیدنی ها ، نعنا فلفلی یک ماده رایج طعم دهنده است. در صنعت، از روغن نعناع به عنوان عطر در صابون ها و مواد آرایشی و همچنین به عنوان یک ماده طعم دهنده در داروسازی استفاده می شود.
كاهش سردردهای میگرنی
در مطالعه ای مصـرف عصاره نعناع فلفلی خوراکی بـه عنوان درمـان پروفیلاکسی در ترکیـب با داروهای پروفیلاکسی میگرن (پروپرانولول بـه همـراه نورتریپتیلیـن) مـورد بررسـی قـرار گرفت و نتایج نشان داد که مصرف عصاره نعناع فلفلی شـدت و مـدت و تعـداد حملات میگـرن را بـه طـور معنـی داری کاهـش داد. همچنیـن نتایج مطالعه دیگری در سال 2004 نشـان داد کـه عصـاره نعناع بـا اثر بر روی گیرنده هـای درد و افزایـش آسـتانه تحریک آنهـا می تواند بر روی کاهش شـدت درد موثر باشـد.
خواص ضد باکتریایی
مقاومـت ميکروبی روز افزون نـسبت به آنتی بيوتيک های موجود سبب می گردد در جهت يـافتن ترکيبات ضد ميکروبی جديد، گياهان نيز مورد بررسی قرار گيرنـد . گياهـان خـانواده نعنـاع بـه سـبب وجـود ترکيبات ترپنوئيدی گوناگون، اسانس و ترکيبات فنلی به خصوص فلاونوئيدها از لحاظ اثرات ضد ميکروبی بسيار مورد توجـه می باشـند. اسانس گياه نعناع فلفلی بيـشترين تـأثير ضـد باكتريـايی را بـر بـاكتری اسـتافيلوکوکوس ارئـوس دارد. بررسی خواص آنتی اكسيدانی اسانس نعناع نیز نشان داد كه اســانس آن دارای خاصــيت آنتی اكــسيدانی نیز می باشد.این اثر را می تـوان بـه ترکيب های مونوترپن موجـود در ترکيبـات شـيميايی ايـن گياهـان نـسبت داد کـه اثـر ضـد ميکروبی اين ترکيب ها به اثبات رسيده است.
بادرنجبویه (Melissa Officinalis)
گیاه بادرنجبویه با نام علمی (Melissa Officinalis)در رده دولپه ای ها، راسته لب گلی ها، خانواده نعناعیان (Lamiaceae) قرار دارد. این گیاه، بومی مناطق مدیترانه ای و غرب آسیاست.
ترکیبات تشکیل دهنده :
بيش از يكصد ماده شيميايی در گياه بادرنجبويه شناسايی شده است. مواد شيميايی گياهی از جمله ژرانيول (رز معطر) و لينالول (سنبل معطر)، سيترال و سيترونيلال كمک به عطر و بوی بادرنجبويه می كنند. علاوه بر اين گياه بادرنجبويه شامل تعدادی از آلدئيدهای مونوترپنوئيدی و فلاونوئيدها می باشد . از تركيبات فنوليک می توان به :
- رزمارينيک اسيد
- تانن
ترکیبات فلاونوئيدی مانند:
- اپی ژنين-7-اكسيد-گلوكوزيد
- لوتئولين-7-اكسيد-گليكوزيد
- و سه فلاونول شامل :رامنوسيترين، رامنازين و ايزوكوئرسيترين اشاره كرد.
کاربردهای داوریی :
بادرنجبویه در طب سنتی ایران در درمان بیماری های زیر مورد استفاده قرار می گیرد:
تسکین دهنده، تب بر، ضداسپاسم، ضد تشنج، معرق، خوشبو کننده، بادشکن (ضدنفخ)، بیخوابی و اختالالت خواب، اضطراب، افسردگی، بیماری های عصبی، میگرن، حالت تهوع، ناراحتی عصبی معده، کم اشتهایی، سرفه، قاعدگی نامنظم و دندان درد
درمان عفونت
امروزه، درمان با آنتی بیوتیک ها، همواره نگرانی عوارض جانبی دارو را به همراه دارد. گیاهان دارویی با داشتن مزیت های متعددی از قبیل ارزان و قابل دسترس بودن، سازگاری با طبع و پذیرش بهتر توسط بیماران، برای درمان بیماری ها از جمله عفونت ها مورد توجه قرار گرفته اند. کاریوفیلن اکساید، لینالول و تیمول موجود در بادرنجبویه دارای اثرات ضد میکروبی بوده و به عنوان عوامل ضد میکروبی در درمان عفونت ها به کار می روند.
خواص ضد باکتریایی
اثرات ضدباکتریایی این گیاه را می توان به موادی چون سیترونلال، سیترال، ژرانیول، لینالول و استات اوگنول مرتبط دانست.
مکانیسم اثر :
شواهد نشان می دهند که اثرات ضد باکتریایی خود را از طریق تغییر ساختار و عمل غشاء سلولی اعمال می کند. بررسی های صورت گرفته در خصوص مکانیزم عمل بادرنجبویه اثبات نموده است که ترکیبات آن نفوذپذیری غشاء را افزایش می دهد. اجزای اسانس با نفوذ در غشاء منجر به متورم شدن غشاء گردیده و فعالیت آن را تحت تاثیر قرار می دهد کاهش می دهد و در نهایت منجر به مرگ سلول خواهند شد.
کاهش استرس و اضطراب
بادرنجبويه دارای مقادير زیادی آنتي اكسيدان و اسيد روزمارينيک می باشد. بادرنجبويه يک ضد اضطراب قوی است. و اثرات آن به مهار فعاليت آنزيم كولين استراز، تحريک استيل كولين و گيرنده گابا نسبت داده شده است. در يک مطالعه كارآزمايی بالينی نشان داده شد است كه عصاره بادرنجبويه می تواند استرس را كاهش دهد و اثرات قوی روی خلق داشته باشد. عصاره هيدروالكلی بادرنجبويه جايگزين مناسبی برای ديازپام در كاهش واكنش های اضطرابی است.
تقویت حافظه
بادرنجبویه دارای خاصیت آنتی کولین استرازی است. در مطالعات زیادی، اثر مثبت سیستم کولینرژیک بر افزایش حافظه به اثبات رسیده است . به این ترتیب می تواند از طریق تأثیر بر سیستم کولینرژیک در بهبود حافظه موثر باشد.
کنترل دیابت
در مطالعات انجام شده، نشان داده شده است که اسانس بادرنجبویه به دلیل داشتن خواص آنتی اکسیدانی باعث کاهش قندخون می شود. از آنجا که استرس اکسیداتیو و گونه های فعال اکسیژن می توانند باعث ایجاد دیابت و عوارض مرتبط با آن شوند، مصرف مناسب آنتی اکسیدان های طبیعی مانند اسانس بادرنجبویه ممکن است در پیشگیری یا بهبود علائم دیابت یا عوارض آن مفید باشد. فعالیت ضد دیابتی و آنتی اکسیدانی اسانس بادرنجبویه گزارش شده است. محققان گزارش کردند که ترکیبات پلی فنلی، تريمریک و بعضی از فلاونوئیدهای موجود در برگ های بادرنجبویه، دارای خواص آنتی اکسیدانی هستند و رادیکال های آزاد را پاکسازی می کنند که این امر ممکن است از آپپتوز ناشی از استرس اکسیداتیو جلوگیری کند. بنابراین در بیماران دیابتی، آنتی اکسیدان ها به واسطه اثر بر گلیکوزیلاسیون پروتئین و حساسیت به انسولین، دارای اثرات مفیدی بر کنترل فرآیندهای متابولیک هستند.
بابونه آلمانی (Matricaria chamomilla)
بابونه آلمانی گیاهی است یکساله، معطر و به ارتفاع 22 تا 42 سانتیمتر، که بصورت خود رو در مزارع و کنار جاده ها می روید. ساقه آن دارای انشعاباتی است و برگ های آن بریدگی های باریک و دراز با ظاهر برگچه مانند دارد. گل های آن مجتمع در یک طبق که به طور منفرد در انتهای ساقه گل دهنده در تابستان ظاهر می شود. بابونه از گیاهان بومی منطقه مدیترانه بوده ولی منشاء آن را در آسیای صغیر گزارش کرده اند. این گیاه امروزه پراکندگی وسیعی در اروپا، آسیای غربی، آفریقای شمالی، آمریکای شمالی و جنوبی و استرالیا پیدا کرده است. تركيبهای موجود در گلهای بابونه اسـانس فلاونوئيد و كومارينها می باشـند . اسـانس بابونـه در صورت وجود كامازولن به رنگ آبی ديـده می شـود . اسانس حاصل از گلهای بابونه آلمانی دارای خواص:
- ضـدعفونی كننـده
- آرام بخـش
- ضـد اسپاسـم
- ضـد آلرژی
- و ضد نفخ می باشد.
همچنـين گـل هـای آن بـه دليل داشتن فلاونوئيدها دارای اثر مرطوب كننـدگی و لطيف كننـدگی هـستند و بـه همـين دليـل در صـنايع بهداشتی و آرايشی به صـورت گـسترده ای اسـتفاده می شـوند.
کنترل استرس و اضطراب
گیاه بابونه دارای دو فلاونوئید مهم آپی ژنین و کریزین است. محققان در مطالعه ای اثر تزریق حاد این دو فلاونوئید را بر رفتار موش های صحرایی برسی کردند. در این مطالعه رفتار حرکتی موش ها در آزمون محیط باز و میزان اضطراب با استفاده از مدل نور و تاریکی بررسی شد. هر دو فلاونوئید به یک اندازه قادر به کاهش استرس و اضطراب در موش ها شدند.
اثر بابونه بر نوروپاتی
نوروپاتی نـوعی اختلال عـصبـی اسـت کـه با افزایش حساسیت و تحریک پذیری اعصاب دست و پا همراه است و دارای علائم کرخی، بـی حـسی و درد می باشد. در تعدادی از مطالعات اثرات گیاه بابونه بر درد ناشی از نوروپاتی بررسی شده است. در دو مطالعه جداگانه اثرات عصاره هیدروالکلی بابونه بر درد ناشی از نوروپاتی محیطی القا شده توسط سیس پالتین و وین کریستین در موش سوری بررسی شد و اثرات آن با مورفین مقایسه شد. نتایج این دو مطالعه نشان داد که عصاره بابونه به طور چشمگیری میزان درد ناشی از نوروپاتی ایجاد شده توسط سیس پلاتین و وین کریستین را کاهش می دهد.
ضد سرطان
سرطان پستان، یک از شایع ترین علل مرگ ناشی از سرطان در میان زنان است. در مطالعه اثر عصاره هیدروالکلی بابونه با غلظت های 50 تا 13000 میکروگرم بر میلی لیتر را بر رده سلول های سرطان سینه بررسی کردند. سلولهای سرطانی برای 24 ،48 و 72 ساعت در معرض عصاره قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بابونه دارای اثرات قابل توجه ضد تهاجمی و ضد تکثیری می باشد.
فعالیت آنتی اکسیدانی
رادیکال های آزاد با ایجاد ترکیبات سمی می توانند منجر به اثرات نامطلوب از قبیل بیماری های التهابی، دیابت، ایسکمی قلبی و مغزی ، سرطان، نقص ایمنی و پیری در بدن انسان شوند. از این رو استفاده از آنتی اکسیدان ها به منظور کند کردن سرعت اکسیداسیون ضروری به نظر می رسد. گياه بابونه غنی از فلاونوئيدها و تركيبات فنوليک اسـت كـه آنتی اكسـيدان هـای مؤثری در خنثی كردن راديكالهای آزاد اكسـيژن دار اسـت. در یک مطالعه فعالیت آنتی اکسیدانی اسانس بابونه به روش تست آلفا کاروتن بررسی شد و نتایج این مطالعه نشان می دهد که اسانس بابونه قادر است بعد از 130 دقیقه بیشترین اثر مهاری بر رادیکالهای آزاد (5/82 درصد) را نشان دهد. اثرات محافظ عصبی بابونه احتمالا مربوط به اثرات آنتی اکسیدانی آن و در نتیجه ممانعت از آسیب اکسیداتیو بافت مغز می باشد. گزارش شده عصاره بابونه از پراکسیداسیون لیپیدهای بافت مغز در اثر اسکوپولامین ممانعت می کند و سبب افزایش ظرفیت آنتی اکسیدانی آن می گردد.
ضد التهاب
اثرات ضدالتهابی عصاره الکلی بابونه به روش ممانعت از انعقاد پروتئین سرم بررسی شده و نتایج نشان داده گیاه بابونه اثرات ضد التهابی قوی دارد. این گیاه دارای ترکیبات ترپنوئیدی و فلاونوئیدی فراوانی است که اثرات ضدالتهابی قوی این ترکیبات نیز به اثبات رسیده است. فلاونوئيدهای موجود در گلهای بابونه تركيبات پلی فنل طبيعی هستند كه يكی از مهاركننده های آنزيم سنتزكننده نيتريک اكسايد به شمار می روند و مانع توليد نيتريک اكسايد می شوند. فلاونوئيدها با مهار فعاليت گيرنده های آسپارتات سبب كاهش كلسيم داخل سلولی می شوند و به دنبال آن فعاليت آنزيم سنتزكننده نيتريک اكسايد و فسفوليپاز وابسته به كلسيم كاهش می يابد و در نتيجه با كاهش نيتريک اكسايد و پروستاگلاندين ها اثرات ضدالتهابی خود را نشان می دهند.
تقویت حافظه
ترکیبات آنتی اکسیدانی موجود در عصاره با حذف رادیکال های آزاد سبب بهبود آسیب نورونی و در نتیجه بهبود یادگیری می شوند.
زیره سیاه (Carum carvi)
زیـــره ســـیاه بـــا نـــام علمی(Carumcarvi) گیاه دارویی مهمی است که به خـانواده چتریان (Umbelliferae) تعلـق دارد و در ایـران در منـاطق بـا آب و هوای گرمسیری به صورت وحشی می روید.
ترکیبات شیمایی
از ترکیبات عمـده و مهـم ایـن گیـاه می تـوان بـه لیمـونین، سـابینین، کـاروون، کـاروئول، فلاونوئیـدها، پلی ساکاریدها، کومارین، کومین آلدئیـد، دي هیـدروکاروئولو پینـین ترپین اشاره نمـود.
كاربردهای دارویی :
درمان مشکلات گوارشی از جمله: سوزش معده، نفخ، گاز، از دست دادن اشتها و اسپاسم خفیف معده و روده استفاده می شود. همچنین برای: بهبود کنترل ادرار، از بین بردن باکتری های بد بدن، رفع یبوست، تسکین گرفتگی های قاعدگی، افزایش جریان شیر مادر استفاده می کنند. در غذاها، از زیره به عنوان ادویه پخت و پز استفاده می شود. همچنین معمولاً به عنوان عطر در خمیر دندان، صابون و مواد آرایشی استفاده می شود.
کنترل زخم معده
فلاونوئیـدهای موجود در زیره سیاه دارای اثرات محافظتی بر روی موکـوس معـده هسـتند. بـه طـوری کـه ایـن ترکیبات ضمن داشتن اثرات آنتی اکسیدانتی، با حذف رادیکال هـای آزاد به مهار زخم کمک می کنند. از طرفی بـا مهـار لیپـولیزاز نفـوذ عامـل نکـروز دهنـده بـه موکـوس جلـوگیری می نماینـد. فلاونوئیدها زخم های نکروزی عمیق را دفع و از پوسته پوسـته شـدن وسیع اپیتلیوم جلوگیری می نمایند.
