موارد مصرف : تامین نیاز روزانه و پیشگیری از بروز کمبود ویتامین های E،D،A و اسید چرب DHA در کودکان 1 تا 3 سال
دستور مصرف : روزانه یک میلی لیتر برای کودکان 1 تا 3 سال به صوت خوراکی و یا طبق تجویز پزشک مصرف شود.
منع مصرف: به علت وجود ویتامین D در این فرآورده، درصورت وجود هایپرکلسمی (کلسیم سرمی بالا)، کلسیفیکاسیون متاستاتیک، شواهد مسمومیت با ویتامین D، سندروم سوء جذب، حساسیت غیرطبیعی به ویتامین D و کاهش عملکرد کلیوی از مصرف این فرآورده خودداری نمایید.
دوکوزاهگزانوئیک اسید(DHA):
دوکوزاهگزانوئیک اسید (Docosahexaenoic acid) یک اسید چرب امگا 3 است که برای بهبود سلامت مغز و چشم در کودکان استفاده می شود. DHA به طور طبیعی در روغن ماهی و برخی از جلبک های دریایی یافت می شود، به صورت مکمل نیز موجود است. روغن ماهی عمده ترین منبع غذایی اسیدهای چرب غیراشباع با زنجیره ی طولانی است که اثرات مثبتی بر بدن دارد. مطالعات نشان داده که مصرف محصولات غذایی غنی شده با روغن ماهی، مزایای بالقوهای برای سلامتی، به ویژه محافظت دربرابر بیماری های قلبی، سرطان و بهبود کارایی مغز دارد.
عوارض کمبود امگا ۳:
کاهش مقدار امگا ۳ سبب بروز بسیاری از بیماری ها از جمله:
- بیماریهای قلبی عروقی
- سرطان
- پوکی استخوان
- التهاب
- بیماری های خودایمنی می شود.
فايده و نقش مهـم اسيدهای چرب امگا 3 به ويژه دوكوزاهگزانوئيک اسيد و اســـيد ايكوزاپنتانوئيک با مطالعات گسترده ای كـه در ايـن زمينه انجام شده است به اثبات رسـيده اسـت. اسـيدهای چـرب امگـا 3 گروه بزرگی از اسـيدهای چرب غيراشباع بـا 3 زنجيره كربنی بلند و چندين باند دوگانه در ساختارشان هستند. اين اسـيدهای چـرب موجـب ويژگی هـای منحصـر بـه فـرد سياليت، نفـوذپذيری و انعطاف پذيری در غشاهای سلولی می شوند . همچنين شواهد زيادی وجود دارد كه اسيدهای چرب غير اشـباع به عنوان رژيم غذای مكمل در تمام دوران زندگی فرد و به ويژه دوران بارداری، شير دهی، كودكی و كهنسـالی مورد نياز است. گياهـان توانايی سنتز دوكوزاهگزانوئيک اسيد را ندارند و اين ترکیب تنها از طريق منابع دريايی تامين می شوند. به علت اينكه اين اسيدهای چـرب برای متابوليسم نرمال بدن، حياتی و ضروری هسـتند، آنها را به عنوان اسيد چرب ضروری در نظر می گيرند. انسان و ســاير حيوانات برای تامين مقــدار كافی از دوكوزاهگزانوئيک اسيد و سـاير اسـيدهای چرب غير اشباع دو مسـير را طی می كنند.
- يكی اينكه آنها را بـه طـور مسـتقيم از طريـق رژيم غذايی خـود و بـا مصـرف منـابع دريايی به دست آورند
- و يا اينكه آنها را از طريق مصرف رژيم غـذايی گياهی حاوی پيش ماده آلفا لينولنيک اسيد و تبدیل ناچيز آن به دوكوزاهگزانوئيک اسيد تـأمين می كنند.
فواید دوكوزاهگزانوئيك اسيد (DHA) برای کودکان:
اسيدهای چرب امگا 3 بــه ويژه دوكوزاهگزانوئيک اسيد در سلامتی انسان، رشد، توسعه و تكامـل مغـز و چشم نقـش مهمی دارنـد. از آنجا که DHA برای رشد عصبی و بینایی ضروری است ، تصور می شود مکمل های DHA باعث تقویت عملکرد مغز و بینایی در کودکان می شوند. علاوه بر این ، مکمل های DHA برای درمان برخی مشکلات بهداشتی در کودکان مانند:
- آلرژی
- آسم
- و اختلال کمبود توجه و بیش فعالی (ADHD) نیز مفید باشد.
بهبود بیش فعالی (ADHD) در کودکان
رفتار بيش فعالی معمولا شامل گروهی از رفتارهای خاص مانند:
- حواس پرتی
- فعاليت مداوم، آنی و بدون فکر
- عمل كردن آنی و بدون فکر
- ناتوانی در تمركز
- پرخاشگری
- سرگردانی
- زياد حرف زدن
- بي قراری
- و رفتارهای تکراری می شود.
اين رفتارها با بزرگتر شدن كودک كمتر شده و در نوجوانی ناپديد می شوند. محققان بیان می کنند تجزیه فسفوليپيدهای پلاسمايی كودكان اوتيستيک در مقايسه با ديگر كودكان نشان می دهد سطوح امگا 3 و دوكزاهگزانوئيک اسيد در خون كودكان اوتيستيک پايين می باشد. بر اساس گزارشی که در سال 2000 در مجله آمریکایی تغذیه بالینی منتشر شده است، کمبود DHA ممکن است در میان کودکان مبتلا به ADHD شایع باشد. با این حال، به طور دقیق مشخص نیست که آیا مکمل های DHA می توانند به درمان ADHD در کودکان کمک کنند. در مطالعه ای در سال 2001 از مجله کودکان، محققان دریافتند که مصرف چهار ماه مکمل DHA توانست علائم را در گروهی از کودکان مبتلا به ADHD کاهش دهد. در این مطالعه 63 کودک شش تا 12 ساله شرکت کردند که هر کدام روزانه 345 میلی گرم DHA یا دارونما دریافت می کردند. مقاله منتشر شده در ژورنال لیپیدها در سال 2017 ، 16 آزمایش تصادفی کنترل شده را بررسی کرد. سیزده مطالعه مزایای مطلوبی را در علائم ADHA از جمله کنترل بیش فعالی، تکانشگری، افزایش توجه، یادگیری دیداری و خواندن کلمات گزارش کردند. مطالعات بیشتری برای بررسی اثربخشی DHA در این زمینه مورد نیاز است تا بتوان مکمل های DHA را به عنوان یک درمان کمکی توصیه نمایم.
مکانیسم عمل:
يکی از مهم ترين خواص اسيدهای چرب امگا 3 كه با ایکوزاپنتانوئیک اسيد و دوكوزاهگزانوئيک اسيد شناخته می شوند اثرات ضدالتهابی آنها به واسطه سنتز پروستاگلندين ها می باشد كه باعث افزايش سيال بودن غشای سلولی و عملکرد بهتر گيرنده های هورمون سروتونين شده و هورمون سروتونين نيز باعث افزايش سنتز نرون ها و تحريک مركز خواب می شود. افزايش واسطه های التهابی باعث افزايش آدرنوكورتيکوتروپين هورمون و كاهش تريپتوفان و كاهش سروتونين می شوند كه اين به هم خوردن تعادل هورمونی شايد علتی برای بيش فعالی و اختالالت خواب باشد.
بهبود فعالیت های مغزی
تجمـع دوكوزاهگزانوئيک اسيد در غشاهای سلول هـای عصـبی به عنوان شاخص مهمی از پايداری و تـوان مغزی است. آزمايش های كلينيكی با رژيم غـذايی غنی شده از دوكوزاهگزانوئيک اسيد نشان داده اند كه افزايش چشمگيری در سطح و ظرفيت يادگيری بچه ها در سنين مدرسه مشاهده می شود. يکی از مواد مغذی كه نقش آن در بهبود عملکرد مغز در پژوهش های متعددی نشان داده می شود، اسيدهای چرب امگا 3 می باشند. تحقيقات نشان داده اند كه اين اسيدهای چرب می توانند خطر بيماريهای عصبی- روانی را كاهش دهند. همچنين، دوكوزاهگزانوئيک اسـيد در سـاختار فسـفاتيديل سـرين كه يكی از مواد مغذی و مهم بـرای مغـز اسـت، حضور دارد.
مکانیسم عمل:
غشای سـلولهای نورونی دارای مقدار زياد فسفاتيديل سرين است. فسفاتيديل سرين نقش مهمی در فعاليتها و عملكردهايی كه نياز به هوش زياد دارند ايفا می كند و از اين رو دارای آثار مثبت در خلـق و خـوی افراد، كنترل و مديريت استرس افراد است.
فواید دوکوزاهگزانوئیک اسید(DHA) در بزرگسالان:
بهبود دیابت
اختلال ليپيد يكی از بزرگترين عوامل خطر برای بيماری قلبی عروقی در ديابت مليتوس است. تشخيص و درمان زود هنگام اختلال ليپيد در ديابت نوع ٢ می تواند از اختلال قلبی آتروژنيک پيشگيری كند. تركيب اسيدهای چرب رژيم غذايی متابوليسم ليپيد و ليپو پروتئين ها را تنظيم می كند و می تواند در بهبود دیابت نقش داشته باشد.
کنترل سرطان معده
سرطان معده یک بیماری جهانی است اگرچه بروز سرطان معده در 50 سال گذشته کاهش یافته ولی هنوز یکی از مهمترین علت مرگ و میر در دنیا است. سرطان معده یک بیماری چند علیتی است و عوامل ژنتیکی، محیطی، رژیم غذایی، عفونت های ویروسی و باکتریائی مانند عفونت ناشی از هلیکوباکتر پیلوری و مصرف سیگار در بروز آن مطرح هستند. تعدادی از محصولات طبیعی باعث بهبود کیفیت زندگی و کاهش علائم مربوط به درمان با سرطان می شود و مصرف آنها باعث تعدیل سیستم ایمنی بدن، تغییر پاسخ تومور، افزایش طول مدت بقا بیماری می شود. تصور می شود اسیدهای چرب غیراشباع با چند پیوند دوگانه ممکن است اثرات حفاظتی در مقابل سرطانزائی معده داشته باشد این نقش مهاری در حیوانات آزمایشگاهی مانند موش نشان داده شده است. مطالعات نشان می دهند که مصرف مکمل اسیدهای چرب حاوی امگا 3 قبل و یا در حین درمان سرطان معده باعث مهار آسیب استرس های اکسیداتیو ، افزایش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی و نیز سبب کاهش پراکسیداسیون لیپیدی در مخاط معده در موش صحرائی می شود و احتمالا اثرات مهاری بر پیشرفت سرطان معده از جمله متاستاز، آنژیوژنز، آپوپتوز، تمایز و رشد سلول های سرطانی دارد. در مطالعه دیگر نتایج نشان داد که مصرف مکمل اسیدهای چرب حاوی امگا3 در بیماران سرطانی تحت شیمی درمانی باعث کنترل کاهش وزن، نمایه توده بدنی و نیز باعث بهبود وضعیت آنتی اکسیدانی و جلوگیری از افزایش معنی دار مالون دی آلدئید می شود. در مطالعه دیگری محققان نشان دادند که روغن ماهی باعث حفظ مخاط معده می شود.
کاهش افسردگی
مطالعات مختلف حاكی از ارتباط بين دريافت پايين اسيدهای چرب امگا 3 يا ماهی در رژيم غذايی و شيوع افسردگی در كشورهای مختلف است.
منابع دوکوزاهگزانوئیک اسید (DHA):
روغن ماهی هايی از قبيل قزل آلا، شاه ماهی و ساردين در كنار ساير ماهی ها از منابع بزرگ مصرف دوكوزاهگزانوئيک اسيد و ايكوزاپنتانوئيک اسيد است. از ديگر منابع معمول برای تامين اسـيدهای چـرب غيـر اشـباع بـا چنـد پيونـد دوگانه برای انسان منابع گياهی هسـتند، امـا روغـن های گياهی دارای اسيدهای چــرب امگا3 نيستند و دارای گروه اسيدهای چرب غيراشـباع امگـا 6 هسـتند. مصـرف منابع گياهی دارای امگا 6 نسبت بـه منـابع دريـايی دارای امگا 3 ، می توانـد سـبب افـزايش بـيش از حـد اسـيدهای چرب امگا 6 نسبت به امگا 3 شده و خطر ابتلا به سـرطان، ديابت، بيمـاری هـای مغـزی و تحليـل رفـتن نـورونهـا و بيمـاريهـای قلبی و عروقی را افـزايش دهد. بنابراین به افرادی که از ماهی استفاده نمیکنند برای تامین دوکوزاهگزانوئیک اسید توصیه می شود از مکمل های حاوی این ماده مهم استفاده کنند.
عوارض جانبی:
مصرف DHA به صورت روغن ماهی ممکن است عوارض جانبی خاصی مانند:
- بوی بد دهان
- سوزش معده
- حالت تهوع
- رقیق کننده خون ایجاد نماید.
قبل از مصرف مکمل های DHA برای کودکان، با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید تا دوز بی خطر را برای کودک شما تعیین نماید.
ویتامین A:
ویتامين A یكی از مواد مغذی و مهم است كه نقش اساسی در سلامت بدن انسان را به عهده دارد و كمبود شدید آن در كودكان می تواند منجر به كوری شود.
فواید ویتامین A
- حفظ سلامت چشم و قدرت دید در تاریكی
- رشد طبيعی استخوان
- سلامت پوست و بافت های مخاطی دهان
- پيشگيری از بروز عفونت
- رشد كودكان
- خونسازی
کمبود ویتامین A حدود 190 میلیون کودک در سن پیش دبستانی، عمدتا از آفریقا و جنوب شرقی آسیا را تحت تأثیر قرار می دهد.
فواید ویتامین A در کودکان
در نوزادان و کودکان، ویتامین A برای حمایت از رشد سریع و کمک به مبارزه با عفونت ها ضروری است. مصرف ناکافی ویتامین A ممکن است منجر به کمبود ویتامین A شود که می تواند به صورت شب کوری باعث اختلال بینایی شود و خطر بیماری و مرگ ناشی از عفونت های کودکان از جمله سرخک و افرادی که مبتلا به اسهال هستند را افزایش دهد. ویتامین A به جای دوزهای مکرر و به مقدار کم، می توانید آن را با خیال راحت و با دوز زیاد در اختیار کودکان قرار گیرد، زیرا می تواند توسط بدن ذخیره شود و به مرور زمان و در صورت مورد استفاده قرار گیرد. بسیاری از کشورها استراتژی های موفقیت آمیزی را برای انتقال مکمل های ویتامین A به نوزادان و کودکان در سیاست های ملی بهداشت خود دارند.
چه كودكانی بيشتر در معرض خطر كمبود ويتامين A قرار دارند؟
- كودكانی كه مبتلا به سوء تغذیه پروتئين – انرژی یا بيماری های عفونی (به خصوص اسهال، سرخک، دستگاه تنفس و آبله مرغان) می باشند.
- شيرخوارانی كه از شير مادرانی تغذیه می كنند كه خود دچار كمبود ویتامين A هستند.
- كودكانی كه در مناطق كمبود ویتامين A نظير مناطق خشک زندگی می كنند. خطر كمبود ویتامينA در فصولی از سال كه سبزی ها و ميوه های سرشار از این ویتامين كم است، نيز افزایش می یابد.
- كودكانی كه با شير مادر تغذیه نمی شوند و یا با شير خشک رقيق شده تغذیه می شوند.
منابع غذايی ويتامين A:
ویتامين A در منابع گياهی به صورت پيش ساز ویتامين A در انواع كاروتن ها به ویژه بتاكاروتن و در منابع حيوانی به شكل رتينول فعال یافت می شود. بهترین منابع ویتامين A منابع حيوانی آن است، زیرا از قابليت جذب بهتری برخودارند.
منابع حيوانی:
جگر، زرده تخم مرغ، قلوه، شير و لبنيات پرچرب، كره، ماهی
منابع گياهي:
سبزی های برگ سبز تيره مانند اسفناج و كاهو، جعفری، سبزی های زرد نظير هویج و كدو حلوایی، ميوه های زرد و نارنجی رنگ مثل زردآلو، آلو، هلو، قيسی، خرمالو، نارنگی، موز و انگور، طالبی، گرمک
ویتامین D:
ویتامین D یک ماده مغذی مهم است که با کلسیم برای کمک به ساخت استخوان ها و استحکام آنها فعالیت دارد. ویتامین D همچنین در جلوگیری از بروز بیماری هایی مانند:
- بیماری های قلبی
- دیابت
- پوکی استخوان
- و نازک شدن استخوان ها نقش دارد.
کودکـانی که مکمل ویتامین D دریافت می کنند کمتـر بـه عفونـت تنفسی دچار می شوند و شیرخوارانی کـه منحصـراً با شیر مادر تغذیه شده و میزان سرمی ویتامین D کافی داشته اند کمتر بـه بیمـاری تنفسـی تحتـانی مبتلا شده اند. در کودکانی که پنومـونی همـراه بـا کمبود ویتامین D داشته انـد میـزان مـرگ بیشـتر بوده است. کمبود ویتامین D خطر ابـتلا بـه عفونت ویروسی مانند برونشیولیت ناشی از RSV و آنفلوانزای فصـلی را نیـز افـزایش مـی دهـد. محققان دادند که کودکان مبتلا به اوتیسم دارای کمبود قابل توجه ویتامین D هستند و احتمالا این کمبود در فرایندهای خود ایمنی در این کودکان دخالت دارد. علاوه بر این، پژوهشگران دریافتند که بین کمبود ویتامین D و شدت علائم اوتیسم، ارتباط معکوس وجود دارد. بدین صورت که پایین بودن سطح ویتامینD (شامل کاهش کلسیتریول یا 20-هیدروکسی ویتامین D) با افزایش شدت علائم اوتیسم همراه است. بدن ما وقتی در معرض آفتاب هستیم، به طور طبیعی ویتامین D تولید می نماید. بنابراین، بسیاری از کودکان به دلیل بازی در خارج از منزل مانند پیاده روی، دوچرخه سواری یا ورزش، ویتامین D کافی دریافت می کنند. اما گاهی اوقات بدن به اندازه کافی ویتامین D تولید نمی نماید. در حالی که ضد آفتاب به محافظت از کودکان در برابر اشعه های مضر خورشید کمک می کند، اما ممکن است جلوی تولید این ویتامین را نیز بگیرد. بنابراین در این صورت ضرورت استفاده از رژیم های غذایی حاوی این ویتامین امری ضروری می باشد. خوشبختانه، بسیاری از غذاها غنی شده اند (ویتامین D به آنها اضافه شده است) و مکمل هایی برای کودکانی که به ویتامین D بیشتری نیاز دارند نیز در دسترس است.
چه کسانی در معرض کمبود ویتامین D هستند؟
- افرادی که دارای محدودیت برای در معرض آفتاب قرار گرفتن هستند.
- افرادی که پوست تیره دارند. کودکان با پوست تیره تر، ویتامین D کمتری تولید می کنند. که این امر باعث می شود کودکانی که در کشورهای آفریقایی، آسیایی و خاورمیانه می باشند در معرض خطر کمبود این ویتامین باشند.
- نوزادانی که فقط از شیر مادر تغذیه می کنند. شیردهی با شیر مادر برای نوزادان فوق العاده است. اما شیر مادر به اندازه کافی ویتامین D ندارد. به کودکانی که فقط شیر مادر مصرف می کنند باید مکمل ویتامین D داده شود.
- افرادی که دارای بیماری های خاصی هستند، مانند فیبروز کیستیک و بیماری التهابی روده (IBD)، که بر میزان جذب مواد مغذی از جمله ویتامین D در بدن تأثیر می گذارد.
- همچنین، مطالعات نشان داده است که چاقی خطر ابتلا به کمبود ویتامین D را در افراد افزایش می دهد.
ویتامین E:
ویتامین E یک ویتامین مهم است که به عنوان یک آنتی اکسیدان قوی عمل می نماید، که به محافظت از سلول ها در برابر آسیب های ناشی از رادیکال های آزاد کمک می کند. رادیکال های آزاد ممکن است باعث سرطان، بیماری های قلبی و آب مروارید شوند. ویتامین E یک ویتامین محلول در چربی است که می تواند در بدن ذخیره شود. مصرف بیش از حد ویتامین E می تواند منجر به مشکلات خونریزی شود، بنابراین در مصرف ان برای کودکان زیاده روی نکنید.
سایر فواید ویتامین E :
- درمان احتمالی برای نوجوانان و زنان مبتلا به درد قاعدگی و دیسمنوره اولیه
- پیشگیری کننده پره اکلامپسی
- درمان موضعی جای زخم