موارد مصرف : افزایش اشتها در کودکان
دستور مصرف : 5 میلی لیتر 2 بار در روز، 20 دقیقه قبل از غذای اصلی به صورت خالص یا رقیق شده در 100 میلی لیتر آب یا آبمیوه. دوز روزانه نباید از 10 میلی لیتر تجاوز کند. قبل از مصرف خوب تکان دهید.
عصاره اینولین:
اینولین نوعی فیبر قابل تخمیر است که نوع فروکتان آن به طور عمده در انواع گیاهان دو لپه ای متعلق به تیره آفتابگردان(Asteraceae) یافـت می شود. به طور طبیعی در ریشه بسیاری از گیاهان مانند گندم ، پیاز، سیر و کنگر فرنگی یافت می شود و معمولاً از ریشه کاسنی استخراج و به غذاها اضافه می گردد. فیبرهای غذایی می توانند باعث بهبود سلامت روده، افزایش احساس سیری، کمک به کاهش وزن و بهبود سلامت قلب از طریق کاهش کلسترول شوند. اینولین بـه دسـته ای از کربوهیدرات ها به نام فروکتان تعلق دارد. پیکربندی اینولین و آرایش مونومرهای فروکتوز باعث می شـود اینولین در دستگاه گوارش انسان غیر قابل هضم باشد و سطوح قند خون افزایش پیـدا نکنـد. اینولین در دسته فیبرهای غـذایی محلـول در آب قرار گرفته و بـه دلیـل خـواص پـروبیوتیک و بیفیدوژنیک به عنوان یک ماده فرا سودمند بکار می رود. اینولین توسط باکتری هایی که در روده بزرگ قرار دارند تخمیر می شود و به عنوان یک پروبیوتیک در نظر گرفته می شوند. پروبیوتیک ها سلامت دستگاه گوارش را بهبود بخشیده و همچنین جذب کلسیم را افزایش می دهند. کاسنی با نام علمی (CichoriumintybusL.) گيـاهی اسـت متعلق به خانواده كاسنی (Asteraceae) دارای گل های زبانه ای به رنگ آبی يا گاهی اوقات صـورتی هسـتند. كاسنی در بيشتر كشور جهان برای توليد اينولين كشت می شود. ايــن گياه بــه دليل دارا بــودن فلاوونوئيدها، علاوه بر مـدر بـودن، معـده را تقويـت می كند و ملـين بسـيار ملايمی می باشـد. كليـه اندام های هوايی و زيرزمينی گياه مخصوصا ريشـه و برگ آن، محرک صفرا است و به عمل هضم غذا نيـز كمک می كند.
فواید اینولین برای سلامتی :
اینولین یک غذای کاربردی محسوب می شود و افزودن آن به رژیم غذایی سبب بهبود سلامتی می شود. آکادمی تغذیه و رژیم غذایی، غذاهای کاربردی را چنین تعریف می کند: غذاهای کامل همراه با غذاهای غنی شده، که به عنوان بخشی از یک رژیم غذایی متنوع به طور منظم و در سطوح موثر بر اساس استاندارد ها مصرف شوند، و در نهایت تأثیر زیادی برای سلامتی دارند.
کنترل وزن و اشتها
فیبر قسمت قابل هضم و کم کالری است که از طریق کاهش سرعت تخلیه غذا در معده، به سیری کمک می نماید. اینولین، نوعی فیبر است که با افزایش احساس سیری به کنترل اشتها کمک می کند. تصور می شود که این امر به دلیل اسیدهای چرب زنجیره کوتاه و توانایی آنها در افزایش هورمون های مهار کننده اشتها مانند پپتید 1 گلوکاگون (GLP-1) اتفاق می افتد. تحقیقات نشان داده است که مکمل اینولین به کاهش اشتها و مقدار کالری دریافتی در کودکان دارای اضافه وزن و چاقی کمک می نماید. نتایج یک آزمایش منتشر شده در مجله آمریکایی تغذیه بالینی نشان داد که مکمل حاوی 8 گرم اینولین غنی از الیگوفروکتوز باعث کاهش اشتها و کل کالری دریافتی در کودکان دارای اضافه وزن و چاقی می شود. در یک بررسی سیستماتیک دیگر که بر روی نوجوانان و بزرگسالان انجام شد، نتایج نشان داد که مکمل با اینولین به کاهش وزن بدن در گروه مورد مطالعه کمک نمود. به نظر می رسد مکمل اینولین روش خوبی برای کمک به افزایش احساس سیری باشد، که بر کاهش وزن تأثیر بسزایی می گذارد.
سلامت روده
اینولین به دلیل توانایی تحریک رشد باکتریهای مفیدی مانند بیفیدوباکتریا، به عنوان پری بیوتیک طبقه بندی می شود. افزایش تعداد باکتری های خوب در روده می تواند به کاهش تعداد باکتری های بد کمک کند که می تواند منجر به کاهش انواع علائم از جمله التهاب و بهبود جذب مواد مغذی شود. در طول دهه گذشته، سلامت روده (که معمولاً به آن میکروبیوم روده گفته می شود) بسیار مورد توجه محققان قرار گرفته است. محققان اکنون در حال بررسی نقش روده در متابولیسم و تقویت سیستم ایمنی بدن هستند. مصرف مقادیر کافی اینولین با کنترل رژیم غذایی مناسب و ارتقا باکتری های پروبیوتیک روده نقش بسیار مهمی در سلامت روده ایفا می نماید.
کنترل قند خون
برخی از مطالعات حیوانی نشان داده اند که الیاف اینولین با تعدیل پاسخ ایمنی و بهبود سلامت روده از دیابت نوع 1 در موش محافظت کرده یا آن را به تعویق می اندازد. علاوه بر این، در یک بررسی سیستماتیک و متا آنالیز منتشر شده در مجله تغذیه بالینی اروپا، محققان تشخیص دادند که مکمل حاوی فروکتان های نوع اینولین(ITF) به کاهش کلسترول بد(LDL) کمک می نماید. آنها دریافتند که مکمل ITF به کاهش قند خون ناشتا، کاهش انسولین ناشتا و بهبود کلسترول خوب(HDL) در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 کمک می کند. موثره موجود در کاسنی، نظیر آنتی اکسیدان ها، می توانند مانع اثرات تخریبی استرپتوزوتوسین در جزایر پانکراس شود و علاوه بر آن موجب نوسازی و احیای سلول های بتا شوند. لذا منجر به افزایش سنتز انسولین و کاهش قند خون، می گردد. از جمله ترکیبات شیمیایی دیگری که دارای اثرات هیپوگلایسمیک می باشند پلی فنول ها می باشد. نتایج نشان داده شده است که پلی فنول ها در افزایش بیان ژن ترانسپورترهای گلوکز در سلول هاي عضلانی مداخله می نمایند. همچنین احتمال دارد که کاسنی به واسطه داشتن مواد ترپنوئیدی و پلی فنولی توانسته باشد از طریق افزایش روند میتوز سلولی و تحریک و آزاد سازی انسولین از سلول های بتای پانکراس که در اثر عمل استرپتوزوتوسین آسیب ندیده اند، عمل نماید و یا سبب بهبود عملکرد انسولین موجود از طریق تحریک و افزایش حساسیت گیرنده های انسولین شود. با این وجود محققان پیشنهاد می کنند برای دستیابی به نتیجه قطعی باید مطالعات بیشتری انجام شود، آنها معتقدند که به طور کلی، مکمل اینولین باعث بهبود کلسترول و متابولیسم گلوکز می شود.
جذب کلسیم
کلسیم یک ماده معدنی مهم است که نقش های زیادی از جمله، تشکیل استخوان و دندان، شل شدن و انقباض رگ های خونی، کمک به عملکرد بهتر سیستم عصبی، حرکت عضلات و تعادل هورمون را دارد. برخی مطالعات نشان می دهد که اینولین همچنین به جذب کلسیم کمک می نماید. این ویژگی اینولین برای افرادی که دچار اختلال در جذب هستند از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
موارد منع مصرف:
- اینولین یک کربوهیدرات با زنجیره کوتاه است که به خوبی در روده جذب نمی شود، به سرعت توسط باکتری های روده تخمیر می شود و آب اضافی را در روده جذب می نماید.
- افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر(IBS) : افرادی که دارای مشکلات دستگاه گوارش مانند سندرم روده تحریک پذیر(IBS) هستند، استفاده از مکمل یا مصرف غذاهای غنی از اینولین می تواند مشکل ساز باشد.
- افراد دارای آلرژی: اگر به گیاهان گل محمدی، گل داودی، گل همیشه بهار و یا گل مروارید حساسیت دارید، باید از مصرف اینولین که از ریشه کاسنی گرفته شده است خودداری کنید زیرا این گیاهان از یک خانواده هستند.
شنبلیله:
گياه شنبليله با نام علمی (Trigonella foenum-graecum) بومی غرب آسيا و ايران می باشد و حاوی ساپونين های استروئيدی و ديوسژنين اسـت. سـاپونين های اسـتروئيدی اثـر محـرک رحمی داشـته و ديوسژنين دارای آثار استروژنی و ضـد التهاب می باشـد. شنبلیله گیاهی مشابه سویا است. مردم از دانه ها، برگ ها، شاخه ها و ریشه های تازه و خشک شده آن به عنوان ادویه، طعم دهنده و مکمل استفاده می کنند. اگرچه تحقیقات بیشتری در مورد خواص دارویی شنبلیله باید صورت گیرد، مطالعات نشان می دهد که شنبلیله می تواند فواید مختلفی برای سلامتی داشته باشد. شنبلیله ممکن است بتواند به کاهش خطر ابتلا به بیماری های زیر کمک نماید: سرطان ، دیابت، چاقی، کلسترول بالا، فشار خون بالا، بیماری های قلبی، عفونت های باکتریایی ، قارچی و ویروسی، التهاب
با این حال، استفاده یا مصرف ترکیبات حاوی شنبلیله ممکن است باعث انقباضات رحمی در دوران بارداری شود و برای افراد دارای سابقه خانوادگی به سرطان رحم مناسب نمی باشد. شنبلیله ممکن است علائم خفیف گوارشی مانند اسهال و نفخ نیز ایجاد نماید. شنبلیله در صابون ها، مواد آرایشی، چای ها و ماسالا وجود دارد. شنبلیله یکی از قدیمی ترین گیاهان دارویی است که ریشه در هر دو سیستم طب سنتی هند و چین دارد. عصاره شنبلیله مواد تشکیل دهنده بسیاری از محصولات رایج است، از جمله: صابون ها، لوازم آرایشی، چای، ماسالا، ادویه ها و چاشنی ها
ترکیبات تشکیل دهنده شنبلیله
شنبلیله حاوی بسیاری از مواد مغذی ضروری است و این مواد به عنوان یک آنتی اکسیدان قوی عمل می نمایند. برخی از این مواد مغذی عبارتند از: کولین، اینوزیتول، بیوتین، ویتامین A، ویتامین های گروه B، ویتامین D، فیبر محلول و نامحلول، آهن
کاربردهای دارویی شنبلیله
مصرف شنبلیله ممکن است به بهبود بیماری های زیر کمک نماید:
- مشکلات گوارشی، از جمله یبوست ، از دست دادن اشتها و ورم معده
- افزایش تولید شیر مادر
- دیابت
- تستوسترون یا میل جنسی کم
- قاعدگی دردناک
- یائسگی
- آرتروز
- فشار خون بالا
- چاقی
- مشکلات تنفسی
- عملکرد ورزشی پایین
- بهبود زخم
- درد عضلانی
- میگرن و سردرد
- درد زایمان
از جمله مزایای دیگر شنبلیله :
- کاهش وزن را بهبود می بخشد
شنبلیله ممکن است اشتها را سرکوب و احساس سیری را افزایش دهد، که می تواند به کاهش پرخوری و کاهش وزن کمک نماید. به دلیل محتوای فیبر، پودرهای عصاره شنبلیله به احساس سیری منجر می شود.
- خطر دیابت را کاهش می دهد
مطالعات کافی در مورد حیوانات نشان داده است که حداقل چهار ترکیب موجود در شنبلیله دارای خواص ضد دیابت هستند. مكانيسم عمل شنبلیله در کاهش دیابت:
- درجه اول جذب گلوکز روده را کاهش می دهد
- تخلیه معده را به تأخیر می اندازد
- حساسیت و عملکرد انسولین را بهبود می بخشد
- غلظت پروتئین متصل به لیپید را کاهش می دهد
- تولید و جریان شیر را بهبود می بخشد
شنبلیله به تحریک تولید شیر مادر کمک می کند. مدت هاست که پزشکان طب سنتی آسیا برای این منظور شنبلیله را توصیه می کنند. عملكرد دقيق شنبليله در شيرافزايی ناشـناخته است اما اين خاصيت می تواند به علت ساختار فيتواستروژنی موجود در شنبليله باشد.
- التهاب را کاهش می دهد
سطح قابل توجهی از آنتی اکسیدان ها در شنبلیله به عنوان یک ماده ضد التهاب عمل می نمایند. نتایج یک مطالعه حاکی از آن بود که مقدار زیاد آنتی اکسیدان فلاونوئید در دانه شنبلیله توانایی کاهش التهاب را دارد.
- خطر بیماری های قلبی و فشار خون را کاهش می دهد.
شنبلیله به تنظیم سطح کلسترول و بهبود فشار خون کمک کند، که می تواند خطر ابتلا به بیماری های قلبی را کاهش دهد و سلامت قلب را بهبود بخشد. این امر به این دلیل است که دانه شنبلیله تقریباً 48 درصد فیبر دارد. هضم فیبرهای غذایی بسیار سخت است و در روده ها یک ژل چسبناک تشکیل می دهد که هضم قندها و چربی ها را دشوار می نماید.
- مسکن درد
از شنبلیله مدت هاست که برای تسکین درد در سیستم های سنتی پزشکی استفاده می شود. محققان تصور می كنند كه تركیباتی به نام آلكالوئید در گیاه باعث مسدود شدن گیرنده های حسی می شود كه به مغز اجازه می دهد درد را درک كند.
- آرامش بخش و ضد اضطراب
گياه شنبليله دارای اثر آرامبخشی و ضد اضطراب می باشد که از طريق دخالت در ترشح کورتيزون و کاهش نيتريک اکسايد ايـن اثر را اعمال می کند. درواقع ساپونين های موجود در آن پيش ساز پروژسترون و استروئيدهای ضدالتهابی مثـل کورتيزون هسـتند و تغيير فعاليت نيتريک اکسايد سـنتتاز بـا مکانيسـم اثـر تعـديلی هورمون های استروئيدی بر سيستم های نوروترانسمیتری ديگر مغز مانند گابا وسروتونين صورت می گيرد و ازآنجا که اين دو سيستم با هم تعامل داشته و عملکرد اين دو نقش مهمی در تعیين سـطح اضطراب و خواب دارد می توان گفت که عصاره شـنبليله بـا اثـرات تعديلی بر سيستم گابا و سروتونرژيک موجب تعديل واکـنش هـای اضطرابی و خواب می شود.
- کاهش رفلاکس
با توجه به تحقيقات اخير مشخص شده است كه در روند بيماری رفلاكس ازوفاژيت توليد راديكال های آزاد اكسيژن باعث آسيب به مخاط مری می شود بدين ترتيب استفاده از تركيبات آنتی اكسيدانی به منظور پيشگيری و درمان بيماری رفلاكس از اهمیت زیادی برخوردار است. تركيبات فنوليک و فلاونوئيد های موجود در شنبلیله به علت فعاليت احياء كنندگی كه دارند نقش مهمی در كاهش راديكال های آزاد دارند، بنابراين به نظر می رسد كه آنها فعاليت آنتی اكسيدانی دارند و نقش مهمی در درمان رفلاکس ایفا می نمایند.
نتايج بدست آمده از مطالعه ای نشان داد كه از لحاظ ماكروسكوپی و ميكروسكوپی ضايعات ناشی از رفلاکس، به طور معنی داری در گروه درمان با عصاره دانه شنبليله نسبت به گروه كنترل كمتر بوده است و بدين ترتيب عصاره توانسته مخاط مری را تا حدی عليه رفلاكس محافظت كند. در مطالعه دیگری گروه درمان با عصاره شنبلیله حضور سلول های آماسی مانند نوتروفيل ها كاهش يافته است. محققان بیان کردند که در حقيقت اين سلول های آماسی منبع متابوليت های اكسيژن و سايتوكين های پيش التهابی هستند. عصاره شنبليله با اثر آنتی اكسيدانی و ضد التهابی خود، راديكال های آزاد را كه باعث آسيب های مخاطی در رفلاكس ازوفاژيت می شوند، كاهش می دهد.